4.9 Kanttekeningen

Niet helemaal duidelijk is hoe de aanval van SSDF verliep. Duidelijk is wel, dat die even na de middag werd ingezet na een geconcentreerd vuur op het beoogd inbraakpunt. Ook, dat in de loop van deze gevechtsdag het hele regiment werd ingezet, terwijl in de avond nog een bataljon van IR 322 werd aangetrokken. Aan de hand van de verschillende bronnen is een goede reconstructie te maken. Die geeft het volgend beeld.

In de ochtend werd de Duitse artillerie verplaatst naar stellingen dichterbij Wageningen. Na het inschieten zullen vooral door IV./AR 256 en II./AR SS storende vuren zijn afgegeven. Daarnaast zal gericht gevuurd zijn op bekende opstellingen van mitrailleurs, infanteriegeschut, en artillerie.

Van de vijandelijke artillerie was maar een klein deel verkend. De KTB's noemen vooral het 12,0 cm geschut van II-19 RA dat in de ochtend nog op de Grebbeberg stond. Van het niet meer op tijd te verplaatsen en achtergelaten materieel (10 stukken) werden er volgens het KTB van SSDF "in een gevecht van man tegen man, met de blanke wapens en handgranaten" [pure fantasie], zes veroverd.

Het volgend kaartje geeft  de hoofdlijnen van het strijdverloop aan. Deze dag werd het hele regiment SSDF ingezet. Vooraan III./SSDF (12.20 uur), daarachter II./SSDF (13.35 uur), tenslotte langs de Grift nog I./SSDF (15.55 uur).

Bron: Eigen bewerking, MvO "De Strijd", Kaart C4

Eerste aanvalsdoel was het "Fort am Fuβe des Grebbeberges" (de kazematten bij de Grebbesluis, in het Hoornwerk, en daar vlakbij aan de Grift), daarna de Grebbeberg, tenslotte de spoorweginsnijding bij het viaduct van Rhenen.

Om 12.20 uur werd 20 minuten lang een geconcentreerd vuur afgegeven door alle beschikbare artillerie (52 vuurmonden) op het voornaamste doelgebied. Eén afdeling vuurde daarbij op de kazematten noord van de Grebbesluis tot aan Kruiponder, twee op Hoornwerk en Grebbesluis, één op hoogte 53 (bij De Dijk ?), één op mitrailleurposities bij De Spees, zuid van de Rijn.

Meteen daarna zette III./SSDF de aanval in. Dit bataljon volgde zo dicht mogelijk op het artillerievuur en zal daarom een uitgangsstelling ingenomen hebben enkele honderden meters voor de Grebbesluis in de boomgaarden links en rechts van de straatweg.

Volgens de beschrijving in "Division Das Reich" werd III./SSDF aangevuld met pioniers van 16./SSDF met hun Floβsäcken en stormden de stoottroepen meteen na het overschrijden van de Grift omhoog, de Grebbeberg op, langs de Holle weg. Twee pantserwagens hielpen om het vuur uit de kazematten bij de Grebbesluis te onderdrukken. In het hevige vuur vanuit de stoplijn bleef de aanval liggen. Er werd weinig of geen terreinwinst meer geboekt.

Bijna een uur later kwam versterking met II./SSDF. Dit bataljon was waarschijnlijk links van III./SSDF, zuid van de straatweg, gereed gesteld. Het waaierde na het overschrijden van de Grift naar drie kanten uit en rolde alle overgebleven weerstandsnesten in de onmiddellijke omgeving van de Grebbesluis op. 

Rond 14.30 uur, hadden delen van II. en III./SSDF (ongeveer 4 compagnieen, dat zou organiek  minstens 800 man zijn) het oostelijk deel van de Grebbeberg, tot aan de roggeakker, vast in handen.

Het was daarmee, ook volgens de Duitse berichten, nog lang niet gedaan.

* Een tegenstoot, geleid door Maj Jacometti, werd even voor 15.00 uur afgewezen.

* Rond dezelfde tijd begonnen de pioniers van 1./SS Pi aan het herstel van de brug bij de Grebbesluis, ondertussen werd I./SSDF aangetrokken om de kazematten aan de Grift te neutraliseren.

* Laat in de middag voerden (volgens de Duitse berichten) zes (volgens Nederlandse verslagen acht) Fokker vliegtuigen een aanval uit op Duitse troepen langs de straatweg en op de voorrand van de Grebbeberg, met weinig resultaat.
Volgens Nederlandse bronnen werden er deze dag zelfs drie missies uitgevoerd bij de Grebbeberg. Eerder één met drie G1's, later één met drie C5's waaronder het toestel van sergeant Van Liempd (zie par. 4.7 Fotoboek) dat in de uiterwaarden bij Wageningen een noodlanding maakte. Hij werd door de Duitsers na overgave dood geschoten.

* Aan het begin van de avond (rond 18.20 uur) werd het bataljon Freyer (I./IR 322) over Wageningen - Buitenwaarden aangetrokken.

* Tegen 21.20 uur was die versterking nog niet op de Grebbeberg aangekomen. Het bataljon Wäckerle ging daarom opnieuw maar zelf in de aanval. Een kleine groep wist door te stoten naar de huizen en het fabrieksterrein vóór het even na de middag opgeblazen viaduct.

* Er kwam voor dit geïsoleerd groepje van 30 à 35 man nog wat versterking in de vorm van een eenheid motorrijders van 15./SSDF (Kradschützen).

Alles bij elkaar was SSDF wel weer een stuk gevorderd, maar het regiment had het opgedragen doel nog altijd niet gehaald.

Update 27-08-21