Vooral nu hadden X.AK en 207.ID een werkelijk beslissend resultaat nodig. Twee keer was al een groot succes van SSDF doorgemeld dat kort daarop moest worden herroepen. De eerste gevechtsdag, dat de Grebbeberg was bereikt. Gisteren, dat de Grebbeberg genomen was.
Het Korps geloofde er steeds minder in dat een doorbraak hier nog zou lukken. Er was in deze sector het uiterste gedaan om meer, en vooral zwaardere, artillerie beschikbaar te stellen. Het versterkte 207.ID beschikte nog altijd over twee van de drie batterijen 15,0 cm s FH 18 van IV./AR 256 en had nu ook de twee batterijen 21,0 cm Mörser 18 van s Art Abt 735 (oorspronkelijk ingedeeld bij het zuidelijk buurkorps in 18. Armee, XXVI.AK) toegevoerd gekregen.
In de avondmelding van X.AK van 12.5.40 stond:
"207.Div heeft de Grebbeberg in de middag veroverd en rukt verder op in de richting van Amerongen."
Dat bleek een ernstige vergissing. Al bleef men in de morgenmelding van 13.5.40 hoopvol, meer dan voortzetting van de aanval (over de Grebbeberg naar Amerongen) kon niet worden beloofd. In elk geval werd een goede artillerievoorbereiding nodig gevonden.
Tegen 21.00 uur wordt het dagverloop bij 207.ID in de rapporten van X.AK als volgt geschetst:
"207.Div vergrootte in de loop van de ochtend de gisteren bereikte doorbraak op de Grebbeberg met inzet van IR 322.
In de middag werd na artillerievoorbereiding en luchtaanval met het Fliegerkorps Pouzier [Putzier] de aanval voortgezet en bereikte [de divisie] tot de avond bij SS Rgt "DF" [het buurtschap] De Dijk, bij IR 322 de spoorlijn oost van Rhenen. Om het bezit van Rhenen wordt nog hevig gevochten."
Hptm Rechlin geeft met het volgend kaartje een nog positiever beeld van de situatie in de avond van 13.5.40. De doorbraak lijkt hierop, over de spoorlijn, al een heel eind gevorderd.
In de avondmelding van X.AK van 12.5.40 stond:
"207.Div heeft de Grebbeberg in de middag veroverd en rukt verder op in de richting van Amerongen."
Dat bleek een ernstige vergissing. Al bleef men in de morgenmelding van 13.5.40 hoopvol, meer dan voortzetting van de aanval (over de Grebbeberg naar Amerongen) kon niet worden beloofd. In elk geval werd een goede artillerievoorbereiding nodig gevonden.
Tegen 21.00 uur wordt het dagverloop bij 207.ID in de rapporten van X.AK als volgt geschetst:
"207.Div vergrootte in de loop van de ochtend de gisteren bereikte doorbraak op de Grebbeberg met inzet van IR 322.
In de middag werd na artillerievoorbereiding en luchtaanval met het Fliegerkorps Pouzier [Putzier] de aanval voortgezet en bereikte [de divisie] tot de avond bij SS Rgt "DF" [het buurtschap] De Dijk, bij IR 322 de spoorlijn oost van Rhenen. Om het bezit van Rhenen wordt nog hevig gevochten."
Hptm Rechlin geeft met het volgend kaartje een nog positiever beeld van de situatie in de avond van 13.5.40. De doorbraak lijkt hierop, over de spoorlijn, al een heel eind gevorderd.
 |
| Bron: O. Weidinger, "Division Das Reich", pag. 55 |
Het succes wordt daarbij, zo op het oog, vooral aan IR 322 toegerekend. In woorden uit Rechlin zich, als inlichtingenofficier van de divisie, heel wat genuanceerder. Vooral in het uittreksel KTB 207.ID van zijn hand. Hierin zegt hij over het plannen van de divisie:
"Voor deze nacht: Vasthouden van het bruggenhoofd aan de andere oever van de Grift met navoeren van versterkingen. Voor morgen vroeg: Voortzetten van de aanval uit het bruggenhoofd in de richting van Rhenen en uit de omgeving noordwest van Wageningen (I./SS) over de Grift richting Achterberg. Eerste aanvalsdoel: de spoorlijn noordoost en oost van Rhenen. Inzet:
IR 322 op het zwaartepunt in de richting van Rhenen. SS-Rgt "DF" met I. en II./SS voor het oprollen van de stelling noord van de Grebbesluis, verbreden van het bruggenhoofd in de richting van Achterberg en bescherming van de noordflank van IR 322. III./SS wordt onttrokken."
Over het verloop van de nacht van 12.5 op 13.5 zegt hij:
"Tegenaanvallen vinden niet plaats. De aflossing van III./SS door I. en III./IR 322 is in de vroege ochtend voltooid. III./SS staat ter beschikking op het zuiddeel van de Grebbeberg. Delen van III./SS, daaronder Kdr, zijn erin geslaagd in de nacht door te dringen tot de spoorlijn oost van Rhenen."
Over het verloop van de gevechten daarna tot laat in de avond zegt Rechlin nog:
"IR 322 heeft [..] met III.Batl 11.20 uur de in het oostdeel van Rhenen met 40 man ingesloten Kdr III./SS ontzet. [..]
13.20 uur - Stuka-aanval door de Gruppe Putzier op de vijandelijke stellingen west van de spoorlijn Veenendaal - Rhenen, in het bijzonder op het hogere terrein noord van Rhenen en op stellingen van batterijen. Goede uitwerking. Tegenstander loopt voor een deel over en verlaat voor een deel overhaast, als op de vlucht, de stellingen. Het lukt [ons] echter niet de spoorlijn te overschrijden."
Een aanval van III./IR 322 (zuid) en I./IR 322 (noord) in de richting van het hogere terrein van Rhenen (Vreewijk) blijft in de middag nog steken voor de oostrand van de spoorlijn. In de avond lukt dat wel. Even na 20.30 uur wordt de westrand van Rhenen bereikt en is de beoogde doorbraak daarmee een feit. Meteen volgt hierop het bevel aan IR 322 om de vervolging in te zetten over Elst - Amerongen-Doorn naar Utrecht. Aan IR 322 worden daarvoor 2 pantserverkenningsvoertuigen met motorrijders toebedeeld, onder bevel van Utstf Schneider.
SSDF hoeft niet meer in te draaien naar Rhenen. Zij krijgen nu de taak om ook de vervolging in te zetten en daarbij de rechterflank van IR 322 te beveiligen.
In de stukken van SSDF wordt de eigen rol veel zwaarder aangezet. Vermoedelijk ook niet helemaal zonder grond. Daarom nog enkele passages uit "Division Das Reich" als aanvulling.
"Het Regiment DF heeft van de divisie bevel ontvangen met I. en II./DF de vijandelijke stellingen naar het noordwesten toe op te rollen. Het begin van de aanval wordt voor beide bataljons op 10.50 uur vastgesteld. [..]
Na de noodzakelijke hergroepering zetten de stoottroepen van I./DF de aanval in op de flankerende hollandse stellingen noord van de Grebbesluis. Daarmee is eindelijk de invloed van de vijandelijke infanteriewapens op de [aanvoer van versterkingen langs] de straatweg Wageningen - Grebbesluis uitgeschakeld. Doel van de aanval is Horst. Na een Stuka-aanval lijkt de verdedigende kracht van de tegenstander minder te worden, en zo komen de stoottroepen goed vooruit. [..]
Zo ongeveer bij sterkte 58 stopt de voorhoede van I./DF en zet beveiligende posten uit.
Langzaam, maar zeker en taai [doorzettend], hebben de stoottroepen van II./DF zich een weg naar Achterberg gebaand. Ze worden hierbij voortreffelijk door de zware wapens van het regiment en de batterijen van II./SS AR gesteund.
AR 207, versterkt door een Mörser-batterij [s Art Abt 735] en een zware veldhouwitserafdeling [10. en 11./AR 256] van X.AK opent in deze tijd [in de morgen] het uitwerkingsvuur op de opnieuw bezette vijandelijke stellingen [op de Grebbeberg] en op Rhenen (jammer genoeg ook op de nog altijd afgesneden delen van III./DF en Kradschützen). Onder de zwaarte van dit granaatvuur ontruimt de tegenstander de voorste loopgraven noord van de straatweg en oost van het dierenpark. Deze stellingen worden nu door IR 322 bezet. Maar verder stagneert hier de aanval tot de vroege middag.
Daarom moeten I. en II./DF ook inhouden, nadat ze ongeveer 2 km vijandelijke stellingen in de aanvalsrichting opgerold hebben.
In de ochtend heeft Hstuf Kumm de grijpbare delen van III./DF aan de voet van de Grebbeberg verzameld en opnieuw gegroepeerd. [..]
In de vroege middag ontwikkelt zich een uiterst moeilijk gevecht, vooral in het terrein van het dierenpark. Hier treft het aanvallend III./DF op de eveneens kranig doorgebroken stoottroepen van II./DF. Tussen 14.20 uur en 15.20 uur kan eindelijk contact worden gemaakt met Ostubaf Wäckerle en de mannen die met hem volgehouden hebben.
De pantserverkenningsvoertuigen zijn in doldrieste vaart voor III./IR 322 uit gereden en brengen de gewonden, inbegrepen de bataljonscommandant, terug naar de verbandplaats. [..]
In de avonduren, tegen 20.35 uur, bereikt III./IR 322 Rhenen. Daar worden de mannen van III./DF onder hun nieuwe bevelhebber, Hstuf Kumm, uit de gevechtslijn gehaald."
"Voor deze nacht: Vasthouden van het bruggenhoofd aan de andere oever van de Grift met navoeren van versterkingen. Voor morgen vroeg: Voortzetten van de aanval uit het bruggenhoofd in de richting van Rhenen en uit de omgeving noordwest van Wageningen (I./SS) over de Grift richting Achterberg. Eerste aanvalsdoel: de spoorlijn noordoost en oost van Rhenen. Inzet:
IR 322 op het zwaartepunt in de richting van Rhenen. SS-Rgt "DF" met I. en II./SS voor het oprollen van de stelling noord van de Grebbesluis, verbreden van het bruggenhoofd in de richting van Achterberg en bescherming van de noordflank van IR 322. III./SS wordt onttrokken."
Over het verloop van de nacht van 12.5 op 13.5 zegt hij:
"Tegenaanvallen vinden niet plaats. De aflossing van III./SS door I. en III./IR 322 is in de vroege ochtend voltooid. III./SS staat ter beschikking op het zuiddeel van de Grebbeberg. Delen van III./SS, daaronder Kdr, zijn erin geslaagd in de nacht door te dringen tot de spoorlijn oost van Rhenen."
Over het verloop van de gevechten daarna tot laat in de avond zegt Rechlin nog:
"IR 322 heeft [..] met III.Batl 11.20 uur de in het oostdeel van Rhenen met 40 man ingesloten Kdr III./SS ontzet. [..]
13.20 uur - Stuka-aanval door de Gruppe Putzier op de vijandelijke stellingen west van de spoorlijn Veenendaal - Rhenen, in het bijzonder op het hogere terrein noord van Rhenen en op stellingen van batterijen. Goede uitwerking. Tegenstander loopt voor een deel over en verlaat voor een deel overhaast, als op de vlucht, de stellingen. Het lukt [ons] echter niet de spoorlijn te overschrijden."
Een aanval van III./IR 322 (zuid) en I./IR 322 (noord) in de richting van het hogere terrein van Rhenen (Vreewijk) blijft in de middag nog steken voor de oostrand van de spoorlijn. In de avond lukt dat wel. Even na 20.30 uur wordt de westrand van Rhenen bereikt en is de beoogde doorbraak daarmee een feit. Meteen volgt hierop het bevel aan IR 322 om de vervolging in te zetten over Elst - Amerongen-Doorn naar Utrecht. Aan IR 322 worden daarvoor 2 pantserverkenningsvoertuigen met motorrijders toebedeeld, onder bevel van Utstf Schneider.
SSDF hoeft niet meer in te draaien naar Rhenen. Zij krijgen nu de taak om ook de vervolging in te zetten en daarbij de rechterflank van IR 322 te beveiligen.
In de stukken van SSDF wordt de eigen rol veel zwaarder aangezet. Vermoedelijk ook niet helemaal zonder grond. Daarom nog enkele passages uit "Division Das Reich" als aanvulling.
"Het Regiment DF heeft van de divisie bevel ontvangen met I. en II./DF de vijandelijke stellingen naar het noordwesten toe op te rollen. Het begin van de aanval wordt voor beide bataljons op 10.50 uur vastgesteld. [..]
Na de noodzakelijke hergroepering zetten de stoottroepen van I./DF de aanval in op de flankerende hollandse stellingen noord van de Grebbesluis. Daarmee is eindelijk de invloed van de vijandelijke infanteriewapens op de [aanvoer van versterkingen langs] de straatweg Wageningen - Grebbesluis uitgeschakeld. Doel van de aanval is Horst. Na een Stuka-aanval lijkt de verdedigende kracht van de tegenstander minder te worden, en zo komen de stoottroepen goed vooruit. [..]
Zo ongeveer bij sterkte 58 stopt de voorhoede van I./DF en zet beveiligende posten uit.
Langzaam, maar zeker en taai [doorzettend], hebben de stoottroepen van II./DF zich een weg naar Achterberg gebaand. Ze worden hierbij voortreffelijk door de zware wapens van het regiment en de batterijen van II./SS AR gesteund.
AR 207, versterkt door een Mörser-batterij [s Art Abt 735] en een zware veldhouwitserafdeling [10. en 11./AR 256] van X.AK opent in deze tijd [in de morgen] het uitwerkingsvuur op de opnieuw bezette vijandelijke stellingen [op de Grebbeberg] en op Rhenen (jammer genoeg ook op de nog altijd afgesneden delen van III./DF en Kradschützen). Onder de zwaarte van dit granaatvuur ontruimt de tegenstander de voorste loopgraven noord van de straatweg en oost van het dierenpark. Deze stellingen worden nu door IR 322 bezet. Maar verder stagneert hier de aanval tot de vroege middag.
Daarom moeten I. en II./DF ook inhouden, nadat ze ongeveer 2 km vijandelijke stellingen in de aanvalsrichting opgerold hebben.
In de ochtend heeft Hstuf Kumm de grijpbare delen van III./DF aan de voet van de Grebbeberg verzameld en opnieuw gegroepeerd. [..]
In de vroege middag ontwikkelt zich een uiterst moeilijk gevecht, vooral in het terrein van het dierenpark. Hier treft het aanvallend III./DF op de eveneens kranig doorgebroken stoottroepen van II./DF. Tussen 14.20 uur en 15.20 uur kan eindelijk contact worden gemaakt met Ostubaf Wäckerle en de mannen die met hem volgehouden hebben.
De pantserverkenningsvoertuigen zijn in doldrieste vaart voor III./IR 322 uit gereden en brengen de gewonden, inbegrepen de bataljonscommandant, terug naar de verbandplaats. [..]
In de avonduren, tegen 20.35 uur, bereikt III./IR 322 Rhenen. Daar worden de mannen van III./DF onder hun nieuwe bevelhebber, Hstuf Kumm, uit de gevechtslijn gehaald."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten